جنبش روشنایی

در مقام یک شاهد عینی و یک شریک در این وقایع [انقلاب نوامبر 1989]، دلم می‌خواهد تأکید کنم که این انقلاب [پراگ] که حقیقتا حاصل برخوردی میان فرهنگ و قدرت بود، بی خشونت‌ترین انقلابی بود که می‌توان به تصور در آورد. در گردهم‌آیی‌هایی که نزدیک به 750 هزار نفر در آن شرکت می‌کردند، نه یک نفر مجروح شد، نه شیشه پنجره‌ای شکست و نه به ماشینی صدمه‌ای رسید. بسیاری از ده‌ها هزار جزوه‌ای که سیل‌وار در پراگ و دیگر شهرها پخش می‌شد، از مردم می‌خواست که جانب صلح و آرامش را نگه دارند و صبورانه عمل کنند. از هیچ کس خواسته نشد که دست به خشونت بزند. در نظر آن‌هایی که هنوز هم به قدرت فرهنگ، قدرت کلام، قدرت نیکی و عشق و غلبه آن‌ها بر خشونت باور دارند، در نظر آن‌هایی که باور دارند امکان ندارد شاعران یا ارشمیدس‌ها در مبارزه‌شان علیه یونیفورم‌پوشان شکست بخورند، «انقلاب پراگ» می‌تواند الهام‌بخش باشد.

ـــــــــــــــــــ

ایوان کلیما، روح پراگ، برگردان: خشایار دیهیمی، تهران، نی، 1389، ص 139.